Tijdverdringing (Time Displacement)
Het is 22:00 in de avond. Een aflevering van je huidige favoriete serie op Netflix is net afgelopen. De volgende dag staat de wekker om 05:30. Je weet dat het beter is ongeveer 7-8 uur te slapen, maarrr… één aflevering moet nog wel kunnen denk je. Afleveringen duren 40-50 minuten en omdat het zó spannend is, kijk je ook nog even het begin van een volgende aflevering. Om 23:30 lig je uiteindelijk goed en wel op bed, licht geïrriteerd dat je over 6 uur alweer uit bed moet.
Herkenbaar? Dit is wat tijdverdringing inhoudt: specifieke activiteiten (i.c. Netflix kijken) verdringen andere activiteiten (i.c. slapen).
De meeste content die we tot ons nemen via een scherm is gemaakt om ons geboeid te houden. Het zorgt er echter voor dat we andere activiteiten en taken voor ons uitschuiven of slechter/minder doen. Dit gebeurt zowel bij volwassenen als bij kinderen. Het lange termijn effect hiervan op kinderen en hun ontwikkeling is nog niet duidelijk, maar er is weinig ruimte voor interpretatie dat het effect positief is.
Onderscheid twee effecten
Het bovenstaande voorbeeld in de introductie bevat twee vormen van tijdverdringing:
Je bent de avond reeds begonnen met Netflix wat andere activiteiten verdringt die je in de avond kunt doen. Denk aan praten met je partner/vrienden, een boek lezen, een spelletje doen of op tijd gaan slapen.
Vervolgens blijf je geboeid door de content en verdringt Netflix de tijd waarop je normaliter zou gaan slapen.
Voor volwassenen hoeft de eerste vorm van tijdverdringing op zichzelf geen probleem te vormen. Tv kijken is een vorm van tijdbesteding die voor velen een vorm van ontspanning is. De tweede vorm van tijdverdringing doet echter over het algemeen afbreuk aan hoe ontspannen men uiteindelijk na de activiteit is - en daarom ook het welzijn van een volwassene. Dit is zeer kenmerkend voor activiteiten die men op een scherm doet.
Voor kinderen is schermtijd niet zomaar een tijdbesteding. Wanneer we zien dat kinderen van 9-12 maanden al 1,5u per dag bezig zijn met digitale media en dit bij 4-6 jarigen oploopt naar 124 minuten (Iene Miene Media Onderzoek 2024, p6), dan is het goed te beseffen dat in deze leeftijdscategorieën alle momenten leermomenten zijn. Leermomenten die op latere leeftijd zeer lastig in te halen zijn. Kinderen ontwikkelen onder andere hun taalvaardigheden, fijne motoriek en sociaal-emotionele vaardigheden. Schermtijd op deze leeftijd verdringt letterlijk deze ontwikkelingsmogelijkheden. Dit valt op individuele schaal nauwelijks te zien, maar de trends wijzen in de richting dat de ontwikkeling van kinderen achteruit gaat ten opzichte van andere generaties.
Waarom is tijdverdringing als gevolg van schermen een probleem bij kinderen?
In de literatuur zien we de volgende effecten beredeneerd:
Minder slapen: De content die we op schermen bekijken is erop gemaakt om ons geboeid te houden. Nog één aflevering, nog één TikTok/story/short filmpje, nog héél even doorscrollen. De wekker gaat niet later, waardoor je netto minder slaapt. Ook voor jonge kinderen is dit effect hetzelfde, maar wellicht met een extra stap waarin het kind vraagt om nog een aflevering/filmpje/beetje extra tijd. Over het algemeen zie je dat zelfs de ouders die de strengste regels stellen uiteindelijk soms toch ingeven en de extra schermtijd geven voor het slapen gaan.
Minder bewegen: Eén van de grootste zorgen wereldwijd is dat de huidige jeugd minder beweegt, met alle gevolgen van dien. De WHO baseert haar devies voor schermtijdbeperking voornamelijk op redeneringen rondom het bewegen van kinderen en het Nederlandse “Iene Miene Media” onderzoek had als thema in 2023 “bewegen met media”. De kernobservatie: langdurig stilzitten - wat vaak het geval is bij schermtijd - is schadelijk voor de ontwikkeling van een kind.
Minder spelen: Een andere zorg naast het minder bewegen is dat ook het spelen waarin minder bewogen wordt, wordt verdrongen door schermtijd. Denk hierbij aan lezen, puzzelen, tekenen en spelletjes die de fijne motoriek helpen te ontwikkelen.
Slechter omgaan met emoties: Op jonge leeftijd zijn kinderen nog aan het ontdekken hoe ze om dienen te gaan met hun emoties. Voor ouders komt dit over het algemeen zelden op een gelegen moment. Het “speen-effect” van het geven van een scherm in de vorm van mobiel, tablet of tv is daarom voor de korte termijn een zeer welkom hulpmiddel. Het probleem is echter dat deze speen de activiteit van het daadwerkelijk verwerken van emoties en om leren gaan met de wereld om het kind heen verdringt. Dit effect heeft geen hard academisch bewijs, maar de redenering is voor SO6 dusdanig sterk dat we ouders adviseren geen scherm te geven op het moment dat het kind emotioneel is en men het kind rustig wil krijgen.
Tips tegen tijdverdringing
Stel duidelijke schermtijdlimieten;
Zorg dat dagelijks een minimum aantal minuten/uur bewogen wordt;
Breng alle activiteiten in kaart die je wilt dat je kind doet in een week;
Zet nooit een scherm als speen in.
Hulp nodig?
Wil je als ouder iets doen tegen het tijdverdringingseffect dat schermen hebben op het leven van je kind? Neem dan contact met ons op!