Schermtijd & smartphones - wat is de discussie?

Schermtijd & Smartphones: Wat is de discussie?

Na ons artikel over de leeftijdsgrens van 14 jaar voor een eigen smartphone zoals voorgesteld door smartphonevrijopgroeien.nl appte een oude vriend “Ah, dus jullie zijn ook tegen schermtijd?” Het was een mooie aanleiding om de discussie scherp te zetten:

Voor- en tegenstanders van wat?

Om te beginnen: SO6 is niet “tegen schermtijd”, evenals Smartphonevrij Opgroeien niet “tegen smartphones” lijkt te zijn als je hun site op de genuanceerde boodschap doorneemt.

Wat we echter stellen is het volgende:

1. Over de afgelopen decennia is er een techniek in ons leven gekomen die zowel ons professionele leven als onze vrijetijdbesteding ingrijpend heeft veranderd. Niet alleen volwassenen, maar ook kinderen krijgen in toenemende mate toegang tot deze techniek en op een steeds jongere leeftijd.

2. Organisaties als SO6 en Smartphonevrij Opgroeien stellen dat deze techniek niet voor alle leeftijden geschikt is. Zij zijn daarmee voorstanders van limieten stellen op schermtijd en smartphones.

3. De argumenten die voorstanders van limieten stellen op schermtijd en smartphones geven, bestaan uit een breed pallet. Zij stellen dat onderzoeken steeds meer uitwijzen dat er negatieve effecten zijn en dat limieten nodig zijn om deze negatieve effecten tegen te gaan.

4. Onderzoekers als Dr. Helen Vossen en Prof. Etchells hebben moeite met a) de gepresenteerde negatieve effecten van de onderzoeken waar voorstanders van het stellen van limieten naar verwijzen; en b) de manier van communiceren wat volgens hen in de media gepaard gaat met een gevoel van angst verspreiden. Zij zijn daarmee tegenstanders van limieten stellen op schermtijd en smartphones - voornamelijk vanuit het idee dat op basis van angst en onvolledig onderzoek nooit de juiste beslissingen worden genomen.

Dit laatste klinkt zeer logisch en daarom zoomen we graag in op de argumenten aangedragen door de tegenstanders van het stellen van limieten - en reageren we vervolgens daarop vanuit de voorstanders van het stellen van limieten.

Tegenstanders van limieten op schermtijd & smartphones

Waar verzetten tegenstanders van het stellen van limieten op schermtijd & smartphones zich tegen? Het is goed om te benadrukken dat er geen enkele reden is te twijfelen aan de oprechtheid van deze onderzoekers. Zij hebben het beste voor met de maatschappij en benadrukken vaak expliciet dat ze vooral op een genuanceerde manier de discussie willen voeren.

Wat zijn de sterkste argumenten van tegenstanders?

1. Genuanceerde discussie: Wanneer je kijkt naar hoe de media omgaat met de onderzoeken waar voorstanders voor het stellen van limieten op schermtijd zich op richten, dan gaat dit gepaard met angstzaaiende titels. Dit leidt niet tot een genuanceerde evaluatie van schermtijd. Het valt volgens tegenstanders van het stellen van limieten op schermtijd niet te ontkennen dat er ook positieve kanten zitten aan schermtijd en dit moeten we in de maatschappelijke discussie niet uit het oog verliezen.

2. Onderzoek niet sluitend: Wanneer je ieder individueel onderzoek naar schermtijd, smartphonegebruik of sociale media bestudeert is er altijd iets op aan te merken. Denk hierbij aan dat:

   1. Het aantal participanten zeer laag is om algemene conclusies te trekken;

   2. Er geen eenduidige manier is van het meten van schermgebruik - en hierin veel fouten gemaakt worden;

   3. Resultaten over het algemeen duiden op het idee dat er een relatie bestaat (correlatie), maar niet welke richting deze relatie opgaat (causatie). Met andere woorden: ook al vinden we dat schermtijd gerelateerd is aan bijvoorbeeld obesitas, is meer schermtijd dan de oorzaak voor obesitas, of is obesitas de oorzaak van meer schermtijd?

   4. Wanneer we inzoomen op de resultaten, dan zien we dat de gemeten effecten dusdanig klein zijn, dat het lastig is echt te spreken van een impact. Ter voorbeeld haalt Prof. Etchells in zijn boek “Unlocked” een studie aan van Amy Orben & Andrew Przybylski (2020) die hij vertrouwt waarin men vindt dat een uur schermtijd op een doordeweekse dag 9 minuten minder slaap betekent. Dit is in de ogen van Prof. Etchells verwaarloosbaar weinig.

3. Integraal onderdeel van de maatschappij: De techniek is een integraal onderdeel van ons leven geworden. Voor de generatie die gaat komen zal dit niet stoppen en waarschijnlijk zal dit alleen maar toenemen. Het is daarom beter op bewuste wijze de digitale techniek te introduceren in het leven van kinderen, dan het ze te verbieden. In dit opzicht is er een leeftijdsgrens/puberteitsgrens voor ouders waarna het moeilijker wordt om met kinderen te communiceren en hen grenzen te (leren) stellen. Daarom is het beter schermen/smartphones voor die tijd te introduceren.

We hebben ons best gedaan deze argumenten zo sterk mogelijk te formuleren. Het is nu eenmaal geen makkelijk onderwerp en zelfs als je fervent voorstander van limieten stellen op schermtijd of smartphones bent, zul je toch ergens moeten erkennen dat dit geen zwakke argumenten zijn. Wat hebben voorstanders van het stellen van limieten hier tegenin te brengen?

Voorstanders van limieten op schermtijd & smartphones

Het zou voor ons makkelijker zijn in te zoomen op de argumenten vanuit de limiet waar SO6 zich op richt. Deze zijn hier te vinden. Voor dit stuk houden we het algemeen ten aanzien van wat voorstanders grosso modo aandragen tegen bovenstaande argumenten:

1. Genuanceerde discussie: Het zou goed zijn als tegenstanders van limieten stellen expliciet zouden benoemen welke positieve effecten ze voor het goed voeren van een genuanceerde discussie missen. Deze lijken geïmpliceerd, maar worden zeer zelden gedefinieerd - laat staan voor bijvoorbeeld kinderen. Het is verwonderlijk te noemen dat verschillende mensen oproepen voor een genuanceerde en gebalanceerde discussie, maar dit vooral doen vanuit een agitatie over de negatieve effecten en de voor hen “angstzaaiende berichtgeving”. Het resultaat is dat er juist geen genuanceerde discussie plaatsvindt, enkel een bagatellisering van de negatieve effecten - tot ergernis en frustratie van voorstanders van het stellen van limieten. Wat zijn de positieve kanten van het geven van schermtijd aan kinderen? En in hoeverre wil je een argument maken dat dit positiever is dan een schermloos alternatief? En als je hier écht een argument van wilt maken, hoe ga je om het feit dat in de praktijk we vooral zien dat voor ouders de motieven voor het geven van schermtijd & smartphones niet bepaald zit in het stimuleren van enige ontwikkeling van het kind. Voor veel ouders zit het motief voor het geven van schermtijd & smartphones in een speen-/ en oppaseffect. Tegenstanders van het stellen van limieten zullen scherper moeten stellen wat voor hen aan positieve kanten in de balans gelegd moeten worden voor een genuanceerde discussie.

2. Onderzoek niet sluitend: Op ieder individueel artikel dat gepubliceerd is ten aanzien van de effecten van schermtijd valt iets op aan te merken. Om vervolgens daarmee alle onderzoeken op een onderwerp volledig van tafel te vegen, is eerder een zwaktebod dan een solide argumentatie. De stellingname is niet gericht op het idee constructief vooruit te komen ten aanzien van de kennis op een onderwerp, maar puur om de opgedane kennis in diskrediet te brengen. Dat de individuele onderzoeken over de negatieve effecten van schermtijd niet perfect zijn, wil niet zeggen dat er niet steeds meer bekend wordt over de negatieve effecten van schermtijd. De onderzoeken samen geven steeds meer een beeld waarbij we in ieder geval de klokken horen luiden, ook al kun je genoeg valide kritiek op de aangetroffen klepels hebben.
   Om specifiek in te gaan op het onderzoek wat Prof. Etchells aanhaalt in Unlocked van Orben & Przybylski (2019) waar hij een deel van zijn kritiek op baseert: wanneer een studie inzoomt op het effect van schermtijd op slapen en vindt dat ieder uur schermtijd op een doordeweekse dag leidt tot 9 minuten minder slaap, dan betekent dit voor de huidige generatie tieners die 7-9u gemiddeld achter een scherm spenderen dat zij 63-81minuten minder slaap genieten. Voor Prof. Ethcells is dit verwaarloosbaar weinig. Het is aan de lezer of je hiervoor ook de schouders wilt ophalen, maar voorstanders van de limieten van schermtijd zien dit als een zeer sterke indicator om de rem erop te zetten. We zien schermtijd toenemen over alle generaties. Wat hier de gevolgen van zijn voor onze fysieke en mentale gezondheid is wat op dit moment - op grote schaal - onderzocht wordt, maar er zijn weinig theoretische mechanismes die op solide wijze een positief effect bepleiten. Met andere woorden: ja, de wetenschap is nog in ontwikkeling als het gaat om schermtijd en haar effecten, maar het is disingenueus om te stellen dat de onderzoeken en masse dusdanig abominabel zijn, dat we niet weten welke richting het effect op lijkt te gaan.

3. Integraal onderdeel van de maatschappij: Dat de techniek decennia geleden in ons leven is gekomen en het ondenkbaar is dat we terug in de tijd zullen gaan, mag geen reden vormen om de schouders op te halen ten aanzien van de indicatoren voor de negatieve effecten van schermtijd. Het zou tegenstanders van het stellen van limieten sieren wanneer ze deze assumptie zouden laten varen en als ze zouden meenemen wat er in de praktijk gebeurt. Volgens het meest recente Iene Miene Media Onderzoek is één op de vijf kinderen jonger dan 2 jaar meer dan drie uur per dag bezig met digitale media. Inzoomend op televisie en filmpjes op mobiel kijken: één op de vijf jonge kinderen kijkt meer dan anderhalf uur per dag televisie en één op de tien jonge kinderen zit/ligt langer dan een uur per dag filmpjes te kijken op de mobiel. Er is geen enkele indicatie dat deze “top 10-20%” beter voorbereid wordt op een digitale wereld of dat deze ouders bezig zijn met grenzen te stellen voor de puberteit. Integendeel er zijn legio adviesorganen die stellen dat dit soort buitensporig schermgebruik negatieve effecten hebben op de ontwikkeling en gezondheid van het kind. Dit moet voldoende reden zijn voor tegenstanders van het stellen van limieten om sterkere argumenten te bedenken dan het puberteitsargument - en sterker stelling te nemen in de richtlijnen voor schermgebruik en smartphones.

Hoe verder?

Dit artikel is een samenvatting van waar voor ons op dit moment de discussie staat. Er zijn uiteraard veel meer details in deze discussie, maar we hopen in ieder geval op scherp te hebben gezet dat er geen discussie tussen “anti”-scherm/smartphone vs “pro”-scherm/smartphone is, maar een discussie tussen voorstanders van limieten stellen vs tegenstanders van limieten stellen.

Heb je zelf een mening of idee bij deze discussie? Laat het ons weten of ga in gesprek met ons!